FİLATELİ TERİMLERİ

Anma Bloğu: Bir olayı, kişiyi, günü vb. anılabilecek tür türlü şeyi anmak için çıkartılan pullardır. Genelde kişi, olay ya da gün ile ilgili resimler ve motifler basılıdır.  Çok sayıda basılmazlar. Genelde tirajları düşüktür. Bu da değerlenmelerine sebeptir. Dantelli-Zımbalı ya da dantelsiz-zımbasız olarak bir ya da bir kaç puldan oluşur. Bir çeşit küçük pul tabakasıdır.

Anma Pulu: Bir olay, konu veya kişileri anmak, tanıtmak amacıyla bastırılan, seri veya blok şeklindeki posta pullarıdır.

Blok: Yanyana veya üst üste birbirinden ayrılmamış en az 4 puldan oluşan (6-8-10-12 … gibi) pul grubudur.

Ek Değerli Anma Pulu: 09.08.1958 tarihli 7127 sayılı Kanun gereğince munzam değerlere ek değer konularak yılda iki defa bastırılan anma pullarıdır.

Portföy: İçinde pullara, diğer değerli kâğıtlara ve/veya diğer materyallere yer verilen özel tasarımlı filatelik ürün.

Sürekli Posta Pulu: Posta ücretlerinin ödenmesinde kullanılması amacıyla ihtiyaca göre bastırılan pullarıdır.

Resmi Posta Pulu: Genel bütçeye giren dairelerle katma ve özel bütçeli dairelerin, belediyelerin ve bunlara bağlı idare ve kurumların postaya verdikleri her türlü posta gönderilerinin posta ücretlerinin ödenmesinde kullanılmak üzere, 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununun 22 nci maddesi gereğince bastırılan pullardır.

Karne Pulları: Çoğu kez posta serilerinden seçilen, postada kullanılmaya en çok aday olan valörleri bir araya getirmek üzere karne şeklinde basılan pullardır. Karne pulları ikili, üçlü, dörtlü, hatta beşli olabilirler.

Takse Pulu: Postaya verildiğinde ücretinin tamamı hiç ödenmemiş ya da kısmen ödenmiş gönderilerin kalan ücretlerini alıcıdan almak için kullanılan pullardır.

Tematik Pul: Kuş, çiçek, spor, meşhur adamlar, tablolar gibi belli konuların resimlerini taşıyan pullardır.

Föyye: Üzerinde dantelli veya dantelsiz bir veya birkaç pul basılmış olan ve kenarlarında çoğu zaman yazılar taşıyan küçük pul tabakasıdır.

Erör: Değerli kâğıtların basılmaları veya zımbalanmaları sırasında meydana gelen hatalardır.

Ese: Baskı durumunu, pulu bastıran kuruluşa göstermek için hazırlanan provalardır. Bunlara hazırlık örnekleri de denebilir. Pulun hazırlanmasını görmek yönünden önemlidir. Eseler yalnız Posta İdarelerinin müze veya arşivlerinde bulunur satılmazlar.

Maksimum Kart: Üzerine yapıştırılmış pul ile aynı resim, figür veya desendeki kartpostal veya Fotokart. Ancak pul mutlaka damgalanmış olmalıdır.

Pul Baskılı Posta Kartı (Antiye): Üzerlerinde “Posta Kartı” ibaresi ve postada alınacak ücreti gösteren pul baskısı yer alan resimli veya resimsiz kartları.

Formüler: Üzerinde pul baskısı bulunmayan ve postada kullanılmak üzere yapılmış posta kartlarına verilen isimdir.

Posta Kartı: PTT tarafından üretilen üzerinde Posta Kartı ibaresi bulunan resimli veya resimsiz kartlardır.

Dantel: Perforaj işlemi sonunda pulların kenarlarında meydana gelen dişlerdir.

Değer: Postada kullanılan değerli kâğıtların üzerlerinde rakam ve bazılarında ayrıca yazı ile gösterilen ve bunların postadaki satış fiyatını belirten para tutarı veya bir serideki pullardan herhangi bir serideki pullardan herhangi biri.

Emisyon: Bir değerli kâğıdın veya pulun tedavüle çıkarılması.

Filateli: Pul ve posta ile ilgili materyallerin koleksiyonculuğunu,

Filatelik Zarf: İlk gün veya özel tarih damgası ile damgalanmış anma pulu, sürekli posta pulu veya pul baskısı taşıyan, üzerinde özel tasarımlara da yer verilebilen ve Şirket tarafından satışa sunulan zarflardır.

Filatelist: Pul ve Posta ile ilgili materyallerin koleksiyonculuğunu yapan kişilerdir.

Filigran: Bazı pulların kâğıdında bulunan ve ışığa tutulduğu zaman görülen yazı, çizgi, şekil veya motif gibi özel bir belirtidir. Pulun sahtesinin basılmasını önlemek için kullanılır.

Flam: Ücret ödeme makinalarında tarih damgasının yanına basılan 3,3 x 4,4 cm. boyutunda, dörtgen şeklinde olup, içinde reklam, slogan vb. bulunan damga izidir.

Forma: Pul üzerindeki resmin (marj hariç) milimetre olarak boyutu (25X40 mm gibi).

Frama (ATM) Pulları: Pul otomatlarında standart rulo şeklinde pul kâğıtları kullanılır. Tuşlar ve atılan madeni para karşılığı ile seçilen değer, pul kâğıdına basılır. Ülkemizde 1987 ve 1988 yıllarında pul otomatları kullanılmıştır.

İlk Gün Damgası: Anma pulu ve sürekli posta pullarının tedavüle çıkarıldıkları gün, yalnız bu pulların ve aynı gün tedavüle çıkarılan aynı konudaki pul baskılarının iptalinde kullanılmak üzere yaptırılan ve üzerlerinde konu ile ilgili tasarım bulunan tarih damgalarıdır.

İlk Gün Zarfı (FDC): Üzerlerinde bir anma pulu serisi, blok şeklinde anına pulu veya sürekli posta pulu serisi yer alan ve ilk gün damgası ile damgalanmış filatelik zarflardır. Özel gün Zarfı: Üzerlerinde bir anma pulu, sürekli posta pulu veya pul baskısı yer alan, damganın konusu ile ilgili tasarım bulunan ve özel tarih damgası ile damgalanmış filatelik zarflardır.

Lejand: Pul üzerindeki yazılar.

Marj: Pul tabakalarının ve anma bloklarının kenarlarında ve pulların çerçeveleri dışında kalan baskısız kısımlardır.

Özel Tarih Damgalı Zarf: Üzerlerinde bir anma pulu, sürekli posta pulu veya pul baskısı yer alan, damganın konusu ile ilgili tasarım bulunmayan ve özel tarih damgası ile damgalanmış filatelik zarflardır.

Özel Tarih Damgası: Anma pulu çıkarılmamış bazı önemli olaylar için belirli günlerde ve olaylarla ilgili yerlerdeki Şirket işyerlerinde, geçerlikte bulunan herhangi bir anma pulunu veya sürekli posta pulunu iptal etmek üzere yaptırılan ve üzerlerinde ilgili olduğu olaya ait tasarım bulunan tarih damgalarıdır.

Perforaj: Tabakalardaki ve anma bloklarındaki pulların birbirinden kolay ayrılabilmeleri için aralarının zımbalanması işlemidir.

Posta Damgası: Pullar yapıştırıldıktan sonra posta damgasıyla iptal edilir. Damgaların üzerinde kullanıldığı postanenin adı ve tarih bulunur.

Pul Emisyon Programları: Yıllık olarak hazırlanmaktadır. Programda yer alacak konuların seçiminde Bakanlıklardan, Genelkurmaydan, Üniversitelerden, vakıf ve derneklerden, kamu kurumlarından alınan çeşitli öneriler ile şubemizin tespit ettiği önemli olayların yıldönümleri ve çeşitli konular, oluşturulan bir komisyonda değerlendirildikten sonra son şeklini almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti adına bağlı bakanlık onayından sonra kesin şeklini alan pul emisyon programı yurtiçi ve yurtdışındaki filatelistler ile posta işyerlerine duyurulmaktadır.

Santre: Bir pulun karşılıklı marjlarının birbirine eşit olması yani pul resmini çevreleyen çerçevenin (formanın) pul kâğıdının tam ortasına basılmış olması hali.

Seri: Aynı ad altında ve aynı gün tedavüle çıkarılan pul ve diğer değerli kâğıtların her birinden oluşan grup.

Sürsarj: Değerli kâğıtların veya pulun değerini değiştirerek veya değiştirmeksizin başka bir olayı anmak veya pulun çıkarılış amacını değiştirmek için üzerlerine yeni yazılar, rakamlar veya motifler basılması işlemidir.

Şarniyer: Pulların albüm üzerinde tutturulmasına yarayan küçük zamklı şeffaf kâğıt parçasına denir.

Tet Beş: Birbirine ters olarak basılmış olarak basılmış iki pula denir. Bunlar baş başa ters, yan yana ters ve ayak ayağa ters basılmış olabilir. Tet-beş pullar posta ücretlerinin ödenmesinde teker teker de kullanılabilirler. 1956 yılında XXV. Milletlerarası Anti-alkolizm Kongresini anmak için bastırılan pullar bunlara bir örnektir.

Tiraj: Pul ve değerli kâğıtların baskı adedi. Varyete: Bir pulun değişik şekillerde basılmasıdır. Erörden farkı varyetenin Posta İşletmesinin kontrolü altında ve çok sayıda olmasıdır.

Uçak Pulu: Posta ücret tarifesinde uçakla gönderilecek posta maddeleri için öngörülen ücretlerde bastırılan ve üzerlerinde havacılıkla ilgili resimler bulunan pullardır.

Valör: Pulun üzerinde basılı olduğu parasal değer.

Varyete:  Aynı pulun değişik renk ve boyutlarda basılmış halidir.